ÇOCUKLARDA BESLENME

Çocuklarda beslenme, tatlar ile tanışma anne karnında başlar.

Annenin gebe kalmadan önceki beslenme durumunun da bebeğin sağlığına etki edebileceğini biliyoruz.

Yani SAĞLIKLI BESLENME ‘de  hikaye, annenin gebelik ve hatta öncesi alışkanlıkları, beslenmesi, sağlığı (beden ve ruh sağlığı ) ile başlar.

Gebelikte annenin beslenmesine ait alışkanlıklar tatlar, mikrobiyota çeşitliliği  amnion sıvısında (içerisinde bulunduğu, yuttuğu, akciğerlerinde dahi olan sıvı ) beslenmenin ilk adımlarını oluşturur. Bebeklerimizin beslenmeye ait ilk bilgileri, küçük küçük tatları buradan öğrenmeye başladığını artık biliyoruz.

Yani gebe anne adaylarımız dengeli, sağlıklı beslenmelidir. Ve sağlıklı yaşamalıdır.

İlk 6 ay; sadece anne sütünün tüm mucizelerini yaşayın ve yaşatın. Anne sütü ile anne ile bebek arasında DOKU NAKLİ olur aslında. Anneye ve bebeğe en iyi gelen olay bu dönemde emzirmedir.

Güvenli bağlanma emzirme ile güçlenir. Emzirme ile süt üretimi artar, bebeğiniz için en ideal besin öğelerinin hepsini sadece anne sütü ile vermiş olurunuz.

ANNE SÜTÜ DİNAMİKTİR; yani her gün; her ay; hatta emzirmenin başında ve sonunda içeriği değişir. İçerik bebeğinizin prematüre (erken gebelik haftasında doğan ) veya term olması (zamanında doğan ) ile ilişkili olarak da değişir.

Doğumdan sonraki ortalama ilk 5 günde salgılanan süte “kolostrum” denilir. 6-15 günler arasında “geçiş sütü”, 15. günden bebek sütten kesilene dek “olgun süt” salgılanır. Kolostrum kendine özgü kokusu ve lezzeti olan ve hafif kahverengi sarı bir renge sahiptir. Kolostrumun miktarı, görünümü ve içeriği daha sonra gelen olgun sütten farklıdır ve yenidoğanın ilk günlerdeki gereksinimlerini karşılaması açısından büyük önem taşımaktadır. İçeriği oldukça zengindir. Bebeğinizin bağışıklığını güçlendirecek, sindirimine destek olacak bir çok protein içerir.

İlk 6 ay anne sütü ile beslenmeye devam edilir. En erken 5. Ay en geç 6,5 aylık iken tamamlayıcı beslenmeye geçilir. Erken doğan bebekler ve tüm bebekler motor gelişimi, dik durabilmesi, yutma becerisi, beslenmeye ilgisi değerlendirilerek tamamlayıcı beslenmeye geçilir.

Bir yaş gibi bebeğiniz; sofrada sizin yediğiniz her şeyi yiyebilir. Ancak sağlıklı beslenmeye ait bazı kurallar hala geçerlidir.

1-tuz sıfır olmasa da total günlük tuz 1 çay kaşığını geçmemelidir, iyotlu tuz kullanılmalıdır.

2-şeker ile ne kadar geç tanışır ise o kadar sağlıklı yok alırsınız.

3-meyve suları; posasından ayrıldığı için evde de sıkılsa yoğun olarak meyve şekeri içerdiği için 2 yaşına kadar önermiyoruz veya kısıtlı kulanım olabilir. kutuda meyve suları, asitli gazlı içecek gibi paket gıdaları önermiyoruz.

4-süt: pastörize taze günlük süt kullanılabilir, ancak süt kullanımı sonrası hazımsızlık, gaz, kabızlık, ishal , huzursuzluk, alerjik belirtiler oluyor ise süt yerine fermente süt ürünleri peynir tereyağ yoğurt ile devam edebilirsiniz. ANNE SÜTÜNE ZATEN DEVAM ETMEYİ İSTİYORUZ.

5-Çilek, kiraz, domates; kivi vb… özellikle mevsiminde verebilirsiniz. (besin alerjisi yok ise )

6- Bal: 1 yaşına kadar vermediğimiz bal: 1 yaş sonrası verilirken; doğal, kaynağı belli ve anadolu balı tercih edilmelidir.

7-Gece beslenmesi 1 yaş sonrası kaliteli uyku için önermiyorum. Ancak sabaha doğru olan açlık uyanması varsa bir kez bebek uyandırılmadan emzirme yapılabilir. Ancak sık sık emzirme, emzirerek uyutma uyku kalitesini bozar, uyku eğitiminde bu konuyu tartışalım.

*BU DÖNEMDE; Bebeğiniz sizi taklit ederek öğrenmeye devam eder.

Bu nedenle örneğin siz sebze yemez ve sevmez iken bebeğinizin tabağında sebze olmasının bir anlamı yoktur. Büyük ihtimalle yemeyecek tükürecektir.

* Bu dönemde 2 yaş sendromu başlayabilir: Anlaşılmak ister, duyguları hatta kararları karmaşık, tercihlerinde aşırı ısrarlıdır.

Bu dönem beslenme bir tartışma inatlaşma kesinlikle olmamalıdır.

Empati kurulmalı, tat tercihlerine saygı duyulmalı ancak kurallar konulmalıdır.

Anne baba TUTARLILIĞI ve örnek olmak bu dönemde çok önemlidir.

Çocuklar bu dönemde bazı tatları sevmeyebilirler.

Bazı çocuklar tatları karışık sevmezler, kaşıkla değil elle yemeyi daha çok severler.

( Mesela pırasa sevmeyen çocuğunuza pırasa farklı bir şekilde sunulabilir; börek,  omlet, fırında sebzeli tart gibi olabilir, görseli ve tadı iyi olmalıdır.

Tamamlayıcı beslenmeye geçişte bebekler gibi anneler de hazır olmalıdır. Anne bebek kendini hazır hissettiklerinde tamamlayıcı beslenmeye geçilmelidir. Bu dönemde tabi ki anne sütüne devam edilecektir.

Tamamlayıcı beslenmeye nasıl geçelim ?

• 1-Zamanında
• 2-Kaliteli, güvenli
• 3-Yeterli
• 4-Keyifli

Tamamlayıcı beslenmede kesin bir sıra aslında yoktur!,

Bebekler tatlı yiyecekleri daha çok sevdiği için meyvelerden önce sebzeler; sonra yoğurt; sonra meyveler; tahıllar eklenerek gidilmesi tercih edilen benimde tercih ettiğim bir yoldur; ancak kesin kural değildir; alerji durumuna göre de sıralama değişir:

1-Evet; zamanında ne erken ne geç : 17 haftadan önce -26 haftadan geç olmamalı!

2-organik ürünler; mevsiminde sebze ve meyveler tercih edilmelidir.

Pestisidli, GDO içeren,  ambalajlı ürünlerden uzak durulmalı.  Aspirasyon riski açısında yakın izlem takip verilmeli, kuruyemiş taneli besinler uygun zamanda verilmelidir.

3-yeterli miktarda verilmeli, Bebeğinizle iletişiminiz önemli; lütfen o size yeter dediğinde  ağzını kapadığında ısrar etmeyiniz!

İlk 3 gün; tadım takip günleridir, alerji varsa not edilir; bebeğinizin tepkilerini takip edin.

1. Gün:1-2 kaşık
2. Gün;3-5 kaşık
3. Gün bir kahve fincanı

Beslenmeye geçildiğinde :

İlk ay; 100 ml bir fincan

2. Ay 150 ml
3. Ay kademeli olarak artırılabilir

4-beslenmede duygularınıza, mimiklerinize, iletişiminizde kurduğunuz kelimelere  dikkat etmelisiniz; kızgınlık, kaygı; korku hatta aşırı sevinç coşku dahi bebeğinizi ürkütebilir. Doğal rahat samimi sempatik ve empatik olmanızı önerebilirim.

• İlk altı ay anne sütü,
• Beş-altıncı ay tamamlayıcı beslenme ile tanışma+ anne sütü
• On ikinci ay sofrada beslenme hedeflenmelidir.+ anne sütü

Tamamlayıcı beslenmede ( bilinen besin alerjisi yok ise):

5-6. Ay:  Sebzeler, yoğurt, meyveler  (püreler ve çorbalarda soğuk sıkım zeytin yağı ilave edilmelidir )

(2 öğün )

6.Ay: + pirinç; irmik, yumurta sarısı , pekmez , peynir.

(kahvaltı, öğle, akşam isterse 1 ara öğün )

7.ay: +kuzu kıyma, ceviz, tavuk, hindi, buğday, bulgur, mercimek, tam buğday unu, ruşeym vb

( kahvaltı ,öğle akşam 1 veya 2 ara öğün )

8.ay :+ yumurta beyazı; tam yumurta ile omletler, kuzu kıyma, tavuk, sebzeli köfteler, makarna,iyi pişmiş sebzeli, kıymalı, pilav ve makarnalar, daha fazla taneli çorbalara geçiş.

9.ay: + balık ve diğer besin öğeleri

Beslenmeye eklenebilir.

• Yemeği çocuğunuzla birlikte yapabilirsiniz, aşama aşama dokunarak, görerek , koklayarak yemeğin pişmesi takip edilebilir
• Yemek öncesi ve sonrası çocuğunuzla yeteri kadar oyun oynamak, beslenmeyi kolaylaştırır.
• Yemekte oyun, televizyon, TV ekran önermiyoruz ancak yemeğe dokunma, eğlenceli beslenme tabi ki öneriyoruz
• Yemekte ödül, ceza aynı zamanda surat asma, oflama, kızgınlık, bıkkınlık ve hatta aşırı sevinç, çığlıklar bravolar önermiyoruz. Doğal hareketler, mutlu, anlayışlı ebeveyn olmak yeterli.
• Yemeğe yeterli vakit ayırmak da önemlidir; kısa süreye sıkıştırılmış bir beslenme annesinin stresini artırır, bebekle iletişimi bozar; çok uzun süreye yayılan beslenme de kuralsızlaştırır. Beslenmede bebeğinizin patron çocuk olmasına neden olur, bebeğiniz beslenmenin tabi ki lideridir. Ancak doğru beslenme alışkanlıklarını kazanması için hala küçük kurallar koymamız gerekir.
• Abur cubur, tatlı ambalajlı ürünler eve alınmamalı ,
• Sofrada birlikte oturmak, yemek saatlerinin onları dinlediğimiz bir alan olması çocuklarımızın beslenmeyi sevmesine sebep olabilir.

Okul öncesi dönem çocuğu, besinlere karşı belirli ve kesin tavırlar koy­maya başlar.

Bu yaş grubu çocuklar besin grupları içinde en az sebzeleri severler.

besinleri karışık olarak tüketmek­ten hoşlanmazlar, Besini tanıyabilecekleri şekilde görmek ister ve be­sinler elleri ile yiyebilecekleri şekilde olursa daha çok severler…

Anneler, sebzeleri çocuklara sunarken pişirme şekli ve servisine özen göstermeli­dirler.

Aile çocuğun sevmediği yemekleri sofraya koyarak onun görmesini ve öğrenmesini sağladığı sürece, çocuk ileri yaşlarda bu yemekleri seve­rek yiyecektir. Tekrar tekrar aynı yemeği gören çocuk genellikle bir süre sonra kendiliğinden yemeği tatmak ister

Çocuklara yemek yemedikleri zaman iğneleyici, incitici sözler söylenmemelidir.

Yemek ile ilgili bir ceza verilmemelidir

Çocuklar için iki öğün arası 4-5 saatten az olduğunda açlık duygusu gelişemeyebilir.

İştahsız çocuklar daha uzun aralıklarla beslendiklerinde ve açık alanda egzersiz yaptıktan sonra veya oyun oynadıktan sonra daha iyi yerler.

Çocuklara sevmedikleri bir besin için ısrar edilmemelidir.

Yemek önüne konulmalı, 20 dakika geçmesine rağmen yemiyorsa önünden kal­dırılmalıdır.  Çocukların sevdiği ağız tadı bilinmeli; örneğin sade baharatsız istiyor ise bu şekilde yemekler yapılmalı veya baharatlı salçalı seviyor ise beslenmede dikkate alınmalıdır.